Historie
Westzaan is ontstaan in de 12e eeuw en is één van de oudste dorpen van de gemeente Zaanstad en de hele Zaanstreek. Vanuit Westzaan zijn de dorpen aan de westelijke oever van de Zaan ontstaan. Boeren bouwden hun boerderijen op terpen tegen de twee oude ontginningsdijken, waardoor in de loop van de eeuwen het lange lintdorp van Westzaan ontstond. In de 17e eeuw kwam de polder vol te staan met molens – voornamelijk houtzaagmolens, maar ook papiermolens, pelmolens, oliemolens en verfmolens. Het toppunt van bloei lag in het begin van de 18e eeuw toen het aantal industriemolens in Westzaan het grootst was. In 1729 kocht het dorp de landsrechten van de Banne voor 300.000 gulden van de Staten van Holland. De welvaart maakte dat de Grote Kerk in 1740 werd gebouwd en rijke koopmanswoningen in de Kerkbuurt werden gebouwd in de kenmerkende Lodewijkstijl. Westzaan was van 1811 tot 1974 een zelfstandige gemeente en ging ondanks veel verzet van de bevolking op in Zaanstad per 1 januari 1974.
Demografie en woningaanbod
Westzaan telt 5.090 inwoners en heeft 2.066 woningen, waarvan maar liefst 79% koopwoningen – een van de hoogste percentages in de regio. De gemiddelde WOZ-waarde bedraagt €508.000. De grootste leeftijdsgroep (32%) is tussen de 45 en 65 jaar oud. Het dorp telt 2.100 huishoudens van gemiddeld 2,3 personen en heeft een totale oppervlakte van 1.124 hectare, waarvan 968 hectare land en 155 hectare water. Met 60 straten en 2.396 adressen heeft Westzaan zijn lintdorp karakter behouden met een gemiddelde dichtheid van 339 adressen per km².
Wat maakt Westzaan uniek?
Westzaan heeft zijn authentieke landelijke karakter weten te behouden ondanks de industrialisatie en is het perfect voorbeeld van een Zaans lintdorp. Het dorp is uniek door zijn zes historische molens, waaronder De Schoolmeester (de enige werkende papiermolen ter wereld!) en Het Prinsenhof (complete pelmolen).
De bewoners hebben de bijnaam ‘Kroosduikers’, wat terug te vinden is in de naam van een van de basisscholen. Westzaan biedt een weids uitzicht over weilanden en waterpartijen, met het imposante Noordzeekanaal aan de zuidkant waar grote schepen doorvaren richting Amsterdam. Het historische Rechthuis in Lodewijk XVI-stijl (1781-1783) en de Grote Kerk uit 1740 zijn markante herkenningspunten.
Met 79% koopwoningen heeft Westzaan een van de hoogste eigendomspercentages in de regio.
Faciliteiten
Westzaan beschikt over uitstekende voorzieningen voor een dorp van deze omvang. Er zijn drie basisscholen: twee locaties van De Kroosduiker (openbaar onderwijs) en De Rank (christelijke basisschool) met ongeveer 110 leerlingen, plus peuterspeelzaal De Kwaker met gymzaal.
Het centrum in de Kerkbuurt heeft het historische Rechthuis, een hotel, diverse winkels, bejaardentehuis Lambert Melisz en de imposante Grote Kerk uit 1740.
Voor dagelijkse voorzieningen hoef je het dorp niet uit. Westzaan heeft een rijk sportleven met vele verenigingen: tennis (Tennisvereniging Westzaan op Zuideinde 150), voetbal, volleybal, korfbal, judo, rhönrad en klaverjas. De twee werkende molens De Schoolmeester en Het Prinsenhof zijn te bezoeken.
Het openbaar vervoer wordt verzorgd door busverbindingen met haltes in de Kerkbuurt en andere locaties.
Aan de zuidkant ligt een groot bedrijventerrein dat grenst aan Zaandam, met onder andere het distributiecentrum en kantoor van Albert Heijn. Door de ligging aan het Noordzeekanaal ben je snel in Amsterdam, terwijl je toch geniet van de rust van het dorpse leven omgeven door groen en water.
